در زندگی، موقعیتهای بسیاری وجود دارد که ما نمیدانیم دقیقا چه اتفاقی در حال رخ دادن است. مانند وقتی که طبق آموزههای تربیتی، با کودکان رفتار میکنیم. سعی میکنیم مثلا به رفتار او اشاره کنیم تا صفتی از شخصیت او. اما پاسخی که دریافت میکنیم، متفاوت از آن چیزی است که در کتابهای روانشناختی نوشته شده است.
گاهی اوقات در روابطمان سعی میکنیم آنگونه که مهارتهای ارتباطی به ما آموختهاند برخورد کنیم. با این وجود، پاسخی که از طرف مقابل دریافت میکنیم، چیزی متفاوت است. گاهی نیز، موقعیت یا رفتار طرف مقابل آنچنان ناشناخته است که موقعیت برایمان تعارضبرانگیز میشود.
مؤلفههای ارتباطی برای فهم موقعیت ارتباطیدر این موقعیتها است که بایستی با استفاده از مؤلفههای دیگر ارتباطی به سمت رفع تعارض یا مکالمه برویم. یکی از این مؤلفهها خود ما هستیم. احساسات، افکار و ذهنیاتی که در آن زمان داریم، ممکن است با واقعهای که در حال رخ دادن است مطابق نباشد. بایستی درون خودمان را از بیرون ببینیم. به این منوال، واقعیت و درونیات ما راستیآزمایی میشود. این زمان است که میتوانیم با اطمینان بیشتری از قضاوت خود بهره ببریم.
ذهنیسازی چیست؟مؤلفهی دیگر، از دیدن رفتارهای ظاهری و برون فرد مقابل، از درون است. یعنی سعی کنیم از رفتارهای طرف مقابل، قصد و نیت و ذهنیات و احساساتش را حدس بزنیم. اگر بتوانیم این کار را بکنیم و سپس با او در مورد آنچه میبینیم صحبت کنیم، آنچه را قضاوت کردهایم را راستیآزمایی کردهایم.
به کار بردن این مؤلفهها نیازمند این است که حالات خود را ذهنی سازی کنیم. ذهنی سازی فرایندی است که در آن افراد میتوانند در هر موقعیتی، درون خود را درک کنند. همچنین، این فرایند به درک رفتار و ذهنیات دیگران نیز منجر میشود. در نهایت، میتوان با وجود چنین درکی، رفتار بعدی را پیشبینی کرد یا متوجه قصد و نیات افراد شد.
با این فرایند است که ما مطابق موقعیتی که در آن قرار داریم رفتار میکنیم. در این زمان است که دیگر، قضاوتها، پیشداوریها و تجارب قبلی وارد فرایندهای ذهنی و رفتاری ما نمیشوند و میتوانیم متناسب با اتفاقاتی که در حال حاضر در حال رخ دادن هستند، واکنش نشان دهیم.
دکتری روانشناسی بالینی، درمانگر پویشی